چکیده
بحران اوکراین انعکاس رقابتهای ژئوپلتیک قدرتهای بزرگ برای دستیابی به هژمونی جهانی است. جمهوری اسلامی صراحتاً حمله نظامی روسیه به اوکراین را محکوم نکرده و جهان غرب بویژه آمریکا را عامل اصلی بحران اعلام کرده است. در این راستا، مقاله حاضر درصدد پاسخ به این سئوال است که کدام پندارها و مؤلفه ها بر رویکرد سیاست خارجی ایران در قبال تهاجم نظامی روسیه به اوکراین تاثیر گذاشته است؟ در پاسخ میتوان گفت «ساخت درونی نظام سیاسی جمهوری اسلامی ایران و ادراک تصمیم گیرندگان آن از تحولات در ساختار نظام بین الملل و تغییر در موقعیت بازیگران عمده آن، جهت گیری سیاست خارجی ایران در قبال بحران اوکراین را شکل داده است».
در واقع، حاکم بودن راهبرد «شرقگرایی» بر سیاست خارجی و تلاش برای ایجاد یک جهان چند قطبی، اتخاذ رویکردی متعادل در قبال تنش میان روسیه و اوکراین را برای ایران دشوار ساخته است. لذا برغم اعلام بیطرفی، ایران در عمل از تهاجم روسیه حمایت کرده و این اقدام مسکو را آغاز دگرگونی در نظام بینالملل دانسته که به تهران امکان بازیگری در عرصه جهانی را میدهد. مقاله با سنجش پیامدهای بحران توصیه میکند ایران با اتخاذ سیاست بیطرفی فعال و حمایت از راه حلهای سیاسی از ایران هراسی و تحریک دولتهای غربی اجتناب و بر نقش سازنده خود در منطقه بیافزاید. مقاله با رویکردی کیفی و استفاده از روش تحلیل رویدادها در روابط تهران - مسکو و تاثیر تحولات درساختار نظام بین الملل و ساخت سیاست داخلی ایران در چارچوب نظریه واقعگرایی نئوکلاسیک، سیاست خارجی ایران را بررسی میکند.
کلیدواژهها