چکیده
این مقاله در پی تبیین این مسئله است که قابلیتها و فرصتهای نظریهپردازی اسلامی- ایرانی روابط بینالملل در ایران کدامند؟ برای پاسخ به این پرسش، ابتدا «قابلیتها» و «فرصتها»ی موجود مورد تبیین قرار گرفته و هدف از «نظریهپردازی» روشن شده است. قابلیتهای نظریهپردازی ابتدا به دو دستۀ قابلیتهای نظری تاریخی و قابلیتهای نظری عملی روزآمد تقسیم شدهاند.
قابلیتهای نظری تاریخی عبارتند از: 1. آموزههای ایران باستان در زمینة روابط بین ملتها؛ 2. تجارب تاریخ تمدن اسلام و ایران؛ 3. منبع غنی ادبیات فارسی.
قابلیتهای نظری عملی روزآمد عبارتند از: 1. امکان بازخوانی قرآن، سنت و سیرۀ ائمة شیعه؛ 2. امکان دستیابی به دانش و تخصص مورد نیاز؛ 3. ژئوپلیتیک ایران.
فرصتهای نظریهپردازی اسلامی - ایرانی روابط بینالملل عمدتاً تابع شرایط هستند و به تناسب زمان تغییر میکنند؛ فرصتهای موجود به سه دسته به شرح زیر تقسیم شدهاند: 1. شرایط بینالمللی در حال گذار؛ 2. امکان طرح نگرشها و مکاتب جدید؛ 3. گفتمان انقلاب اسلامی.
اما نظریهپردازی ایرانی –اسلامی میتواند با سه هدف صورت گیرد:
1. فهم واقعیتها و مسائل روابط بینالملل.
2. واکنش به سیاستها و اقدامات سایر بازیگران برای حفظ و تأمین منافع.
3. کنش و مواجهة فعالانه در نظام بینالملل بهمنظور تغییر جهتها و ساختارها.
کلیدواژهها